Budapeşte Hakkında Genel Bilgiler

Macaristan’ın başkenti Budapeşte, yaklaşık 1,73 milyonluk nüfusu ile aynı zamanda ülkenin kültürel, ticari ve endüstriyel merkezi konumundadır.

Tuna Nehri’nin iki yakasında konumlanmış olan Budapeşte, Tuna’nın doğu kıyısında yer alan Peşte, batı kıyısında yer alan Buda ve Buda’nın kuzeyinde yer alan Obuda kentlerinin, 1873 yılında birleşmesiyle kurulmuştur.

Kentin Buda tarafı Janós Hill olarak adlandırılan alçak bir dağ sırası üzerindedir. Buna karşılık, Peşte tarafı düz bir alan üzerinde yayılmaktadır. Budapeşte, 23 yerel idari bölgeye ayrılmıştır. Büyükelçiliğimiz Kançılaryası Peşte tarafındaki 6. Bölgede yer almaktadır.

Kil taşından oluşan yapısıyla Buda tepeleri, 35-78 derece sıcaklığında şifalı suya kaynaklık etmektedir. Budapeşte, Romalılar döneminden bu yana Avrupa’nın en önemli termal kaplıca kentleri arasında yer almaktadır. Kentte, Osmanlı döneminden kalan ikisi faal (Yeşil Direkli Hamam ile Horoz Kapısı Hamamı) biri harabe (Veli Bey Hamamı) olmak üzere üç hamam bulunmaktadır.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı tarafından fethedilen Buda (Budin) ve Peşte, yaklaşık 150 yıl, Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır.

Parlamento Binası

Macaristan Parlamentosu, ülkenin en büyük binası olup Macaristan’ın sembolleri arasında önde gelmektedir. Mimar Imre Steindl’ın bir proje yarışmasıyla seçilen neo-gotik eseri, 1884-1902 yılları arasında inşa edilmiştir. 691 salondan oluşan binada, “Kutsal Macar Tacı” korunmaktadır. Binadaki heykel, resim ve freskler, zamanın önde gelen sanatçıları tarafından yapılmıştır. Ayrıca Macaristan’ın ilk merkezi ısıtma sistemi bu binada kullanılmıştır.

Parlamento binası, görkemli bir kubbenin iki yanında yer alan simetrik kanatlardan oluşmaktadır. Siyasi görüşmelerin yapıldığı kulisler, koridorlar boyunca vitray pencerelerin ardında bulunmaktadır. Simetrik konumdaki Ulusal Meclis Salonu ve Kongre Salonunun at nalı biçimindeki iç mekânları boyunca uzanan asma katlar halka açıktır.

Gül Baba Türbesi

XV. yüzyıl sonlarıyla XVI. yüzyıl başlarında yaşamış şair bir Bektaşi dervişi olan Gül Baba, 1531 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Budin’e gönderilmiş ve bir tekke kurmuştur. 1 Eylül 1541’de Budin’de şehit düşen Gül Baba, bugün, türbesinin bulunduğu yere defnedilmiştir.

Budapeşte’nin Rozsadomb (Gül Tepesi) semtinde bulunan Gül Baba Türbesi’nin mülkiyeti Macaristan’a ait olup, açık hava müzesi statüsündedir.

Türbe ve çevresi Türk Hükümetinin katkılarıyla 1996 yılında restore edilmiş ve 3 Eylül 1997 tarihinde dokuzuncu Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel ile dönemin Macaristan Cumhurbaşkanı Sayın Arpad Göncz tarafından törenle ziyarete açılmıştır. Bununla birlikte, aradan geçen sürede ciddi biçimde yıpranan Türbe ve çevresinin restore edilmesi gerekmekte olup, bu çerçevede Macar makamları ile işbirliği halinde çalışmalar sürdürülmektedir.

Budapeşte Türk Şehitliği

I. Dünya Savaşı sırasında Galiçya cephesinde 1916-1917 yıllarında Alman Güney Ordusu’na bağlı olarak görev yapan 15. Türk Kolordusu çok sayıda şehit vermiştir. Galiçya cephesinin yanı sıra Macaristan’ın çeşitli bölgelerinde şehit düşen askerlerimizden bazılarının naaşları, 1926 yılında kurulan Budapeşte Türk Şehitliği’ne nakledilmiştir.

Budapeşte Türk Şehitliği’nde 11’i meçhul asker olmak üzere 480 şehidimiz bulunmaktadır. Şehitliğin toplam alanı 4598 m² olup, şehit mezarlarının bulunduğu bölüm 1718 m²’lik bir alanı kapsamaktadır.

Budapeşte Kent Mezarlığı (Uj Köztemenö, X. Kerület, Kozma utca) içinde duvarla çevrili ayrı bir bölüm olan ve ortasında ay-yıldızlı Galiçya Şehitleri Anıtı yer alan Şehitliğimizin girişinde bir plaket yer almakta ve göndere Türk Bayrağı çekilmektedir.

Her yıl, 18 Mart Şehitler Günü’nde tarafımızdan, 1 Kasım “Ölüler Günü”nde ise Macar tarafınca programlı anma törenleri düzenlenmektedir.

Abdurrahman Abdi Paşa Mezarı

Son Budin Valisi Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa’nın mezarı, Budin Kalesi surlarının hemen içinde, Askeri Tarih Müzesi’nin önünde yer almaktadır. İlerlemiş yaşına rağmen elinde kılıçla son nefesine kadar Kaleyi korurken şehit düşmüştür. Naaşı, oğlunu arayan bir Macar tarafından bulunup aynı yere defnedilmiştir. Mezar kitabesinde eski rik’a ve sülüs harflerle “Budin Vilayeti Valisi Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa, 1686 senesinin Eylül’ünün ikisinde bad ez zuhur işbu mahal civarında şehid olmuştur. Rahmetullahi aleyh” yazmakta, Mezar levhasında, Türkçe ve Macarca: "145 Yıllık Türk Egemenliğinin son Buda Valisi Abdurrahman Abdi Paşa, bu yerin yakınında 1686 Eylül Ayının 2. günü öğleden sonra, yaşamının 70. yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun." sözleri yer almaktadır. Paşa'nın mezarın yapıldığı yerde şehit düştüğü tahmin edilmektedir.

Budapeşte Kalesindeki Türk Mezarlığı

Buda Kalesinin Tuna Nehri’ne bakan güney köşesinde, Budin’in kaybedilişi sırasında şehit düştüğü anlaşılan Osmanlı askerlerinin mezarları bulunmaktadır. 15 kadar mezar taşı kalmış bulunan mezarlık bir çit içine alınmıştır. Mezarlıkta 1900 yılı civarında yerleştirildiği tahmin edilen Macarca ve Türkçe (Arap harfleriyle) kitabede “Török Temetö – Türk Mezarlığı” yazılarıyla, Budin’in kaybedildiği muhasara ile ilgili kale bölgesinin taş üzerine kazınmış krokisi mevcuttur.

Kahramanlar Meydanı

Budapeşte’nin en büyük meydanlarından biri olan Kahramanlar Meydanı Andrássy Caddesi’nin sonunda yer almakta olup, arkasında kent parkı uzanmaktadır.

Meydanın ortasında bulunan ve Macar kabilelerinin Karpat Havzasını ele geçirmesinin 1000. yılını simgeleyen anıtın açılışı 1896 yılında yapılmıştır. 36 m. yüksekliğindeki Orta Sütun üzerinde bronz Başmelek Cebrail figürü yer almakta, altında ise, Árpád başkanlığındaki yedi kabile reisinin heykelleri bulunmaktadır. Sütunun ön tarafında, Macaristan’ın özgürlüğü ve bağımsızlığı için yaşamlarını yitiren isimsiz kahramanları simgeleyen Meçhul Asker Anıtı yer almaktadır.

İki yarım daire biçimindeki arklar üzerinde yer alan heykeller çalışma, gönenç, savaş, barış, bilgi ve zaferi simgelemektedir. Yarım dairelerde ayrıca, aralarında Kral I Stephen (István-ülkenin ilk Hıristiyan Kralı), Kral Mátthiás Corvinus ve 1848 Bağımsızlık Savaşının Lideri Lajos Kossuth’un bulunduğu, Macar tarihinin ünlü kral, prens ve şahsiyetine ait 14 heykel yer almaktadır.

Meydanın iki yanında, solda Güzel Sanatlar Müzesi, sağda ise Sanat Sarayı bulunmaktadır.

Yaklaşık yarım milyon insanın toplanabildiği Kahramanlar Meydanı, 20. yüzyılın pek çok önemli toplantı ve gösterisine tanıklık etmiştir.